«کوین کلِی»[1] معتقد است تکنولوژی در حال تبدیل به طبیعت ثانوی است. محیطی جدید که با انفجار تکنولوژی و طبیعت، به خلق محیط تکنولوژیکی ترکیبی و ماشین های هوشمند منجر می شود. این نظریۀ کوین کلی، خلاف نظریۀ بودریار[2] و فردریک جیمسون[3] است، بودریار در نظریه اش جایی برای طبیعت و بیولوژی باز نمی کند و جیمسون پست مدرنیته را جایگزینی طبیعت بوسیله تکنولوژی معرفی می کند (کلی، 1383)، شاید طبقات اولیۀ طبیعتًًًٌٌَُُُِِِّ ثانوی کوین کلی همان دنیای مجازی نهفته در شبکه های اجتماعی تحت وب باشد.

کتاب مبانی شبکه های اجتماعی

تورج مهدی زاده ملاباشی، مصطفی آمون

انتشارات محقق اردبیلی، 1393

پیشگفتار

«کوین کلِی»[1] معتقد است تکنولوژی در حال تبدیل به طبیعت ثانوی است. محیطی جدید که با انفجار تکنولوژی و طبیعت، به خلق محیط تکنولوژیکی ترکیبی و ماشین های هوشمند منجر می شود. این نظریۀ کوین کلی، خلاف نظریۀ بودریار[2] و فردریک جیمسون[3] است، بودریار در نظریه اش جایی برای طبیعت و بیولوژی باز نمی کند و جیمسون پست مدرنیته را جایگزینی طبیعت بوسیله تکنولوژی معرفی می کند (کلی، 1383)، شاید طبقات اولیۀ طبیعتًًًٌٌَُُُِِِّ ثانوی کوین کلی همان دنیای مجازی نهفته در شبکه های اجتماعی تحت وب باشد.

امیل دورکیم و فردیناند تونیس[4] در اواخر سال 1890 میلادی، تشکیل شبکه های اجتماعی را در نظریات خود پیش بینی کرده و ایده های اولیه آن را مطرح کردند. در صورتی که تا بیست سال قبل، مردم فکر می کردند شبکه های اجتماعی فقط مخصوص کودکان برای به اشتراک گذاشتن نقاشی ها و جملات و تکالیف درسی شان است، امروزه گستردگی شبکه های اجتماعی[5] به حدی روز افزون شده است که برای استفاده بهینه و مفید از آن ها، به عنوان گام نخست، باید ویژگی ها و خصوصیات این شبکه ها را شناخت. قطعا شناخت مقدمۀ خواست و خواست مقدمۀ اراده است در واقع انسان بدون شناخت چیزی، اراده بر خواستن یا داشتن و استفاده از آن را نخواهد داشت. از طرفی تعمق در زندگی انسان های دنیای امروزی این واقعیت را آشکار می کند که مهاجرتی عظیم از دنیای واقعی به دنیای مجازی در حال شکل گیری است و انسان ها عامل این مهاجرت بوده و برخی از توشه ها و کلمات و حتی صفات را پیشاپیش به مقصد مجازی خود فرستاده اند و مهاجرت شگفت خودشان نیز بصورتی تدریجی در حال وقوع است. بی گمان، بستر این مهاجرت تکان دهنده و عظیم، رسانه ها و شبکه های اجتماعی تحت وب هستند. انسان غافل از این که شبکه های اجتماعی با ایجاد محیط های شبیه سازی شده می توانستند محلی برای آموزش پنهان و زیر پوستی اصول و راه و روش زندگانی موفق برای کودکان و نوجوانان باشند، در این محیط ثانوی غوطه ور شده است و در کمال تعجب، کودکان و نوجوانان با بازی های دیجیتال سرگرم شده و این بزرگسالان هستند که در «دنیای مجازی مفید برای کودکان» دنبال رویاهای سرکوب شده و آمال و خیال های دوران کودکی هستند و در واقع شبکه های مجازی را می توان مأمن و پناهگاه فراریان از زندگانی واقعی دانست لذا انسان هایی که به معنای تام کلمه، در این شبکه ها فعال اند قطعا در زندگی واقعی دچار مشکلات ارتباطی و رفتاری بوده و یا با جامعه ای که در آن زندگی می کنند راحت و صمیمی نبوده و دنبال محلی لیبرالیسم تر از آنچه وجود دارد می گردند بالارفتن درصد انسانهای مشکل دار فکری، روانی، اقتصادی و اجتماعی و البته ارتباطی در یک جامعه ای که شاید حتی یک نفر بدون مشکل و دغدغه را در آن نتوان یافت و ارتباط این افراد با هم مشکلات و مسائل بسیار پیچیده ای ایجاد می کند که جوامع و علوم وابسته به آن نمی تواند به سادگی از عهده حل برآید؛ از دیگر سو نبود و فقدان چنین مأمنی، مسائلی بسیار خطرناک تر از این موارد می تواند در پی داشته باشد. حدوث چنین پارادوکس هایی در دنیای نوین رسانه ای و در جوامع پست مدرن کنونی بی سابقه نیست، لکن مقدمه کاهش تاثیرات سوء موارد اینچنینی، شناخت شبکه ها و یا رسانه های اجتماعی است.

باید قبل از موشکافی بیشتر این بحث، این موضوع روش شود: اینکه شبکه های اجتماعی زیر مجموعه ای از رسانه های اجتماعی[6] هستند یا برعکس، مهم نیست؛ بلکه آنچه مهم است شناخت ژرف تهدیدها، قابلیت ها و آسیب های مربوطه و یافتن فرصتی ماورای چالش هاست، شناخت ارتباط شبکه های اجتماعی با فناوری ها و تکنولوژی های نوین رسانه ای و البته تعمق در تاثیرات آن بر اجتماع، فرهنگ، سیاست، اقتصاد و مقولاتی از این دست نیز در اولویت بعدی بررسی قرار دارد.  نکته دوم این است که اگر اعضای هر شبکه اجتماعی اعم از مجازی و  غیر مجازی، سالم باشند می توان امید به سلامت آن جمع و اجتماع داشت، چون سلامت گروه های اجتماعی در گرو سلامت اعضای آن است که در اسلام انسان سالم را انسان مومن می شناسیم مومنی که دارای ایمان واقعی و نه ظاهری است به عبارت دیگر او کسی است رفتار، اندیشه ها، سکنات و کردار  وی با گفتار حق جویانه و خیرخواهانه اش مطابقت داشته باشد[7]، لذا اگر شبکه اجتماعی با چنین اعضایی شکل گرفت ابایی از حضور فعالانه در آن جمع- به زعم نویسندگان- نخواهد بود.

کتاب حاضر بر اساس سرفصل های مصوب درس شبکه های اجتماعی دانشگاه های کشور به ویژه دانشگاه جامع علمی و کاربردی، برای استفاده دانشجویان دوره های کاردانی و کارشناسی رشته های مرتبط به عنوان منبع درسی، تدوین گردیده است لذا زبان بیان مفاهیم در این کتاب، ساده بوده و سعی گردیده از پرداخت به مباحث فلسفی مربوطه پرهیز گردد. بی گمان کاستی هایی نیز در این کار وجود دارد که از اساتید و پژوهشگران انتظار است این کاستی ها را برای ارتقای محتوا در چاپ های بعدی گوشزد فرمایند.

مهدی زاده، آمون ، بهار 1393